Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (2024)

Auto-immuun protocol (AIP)

16 februari 2022

Printen

Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (1)

Ruud Rotteveel MSc Expert schildklier & auto-immuunziekten

Inhoud van deze blog

    Een lekkende darm, in het Engels leaky gut genoemd, staat volgens sommige onderzoekers aan de basis van auto-immuunziektes en allerlei chronische klachten. Denk hierbij aan de ziekte van Hashimoto, reumatoïde artritis, multiple sclerose (MS), psoriasis, coeliakie, eczeem, ontstekingen, pijn en verminderde hersenfuncties. Het oplossen van een lekke darm leidt tot minder laaggradige ontstekingen en klachten. Een gezonde darm is vereist voor een goede fysieke en mentale gezondheid. Daarom heb ik hier een uitgebreide blog over geschreven.

    Laten we beginnen met wat een lekke darm precies inhoudt.

    Wat is een lekkende darm?

    Allereerst is het goed om te weten dat er verschillende benamingen zijn voor een lekkende darm. In het Engels spreekt men vaak over een leaky gut (leaky gut syndroom). In het Nederlands wordt het ook wel het lekkende darm syndroom, lekke darm, een hyperpermeabele darm of verhoogd doorlaatbare darm genoemd. De medische term hiervoor is intestinale hyperpermeabiliteit (in Engels: intestinal hyperpermeability). In deze blog zal ik het simpel houden en de term ‘lekkende darm’ gebruiken.

    Er is sprake van een lekkende darm als er in de dunne darm kleine openingen in het darmslijmvlies zitten, waardoor er stoffen door de darmwand heen ‘lekken’ die eigenlijk niet binnen horen te komen – er is dus een verhoogde doorlaatbaarheid. Denk hierbij aan slecht verteerde voedingsstoffen, bacteriën en schadelijke stoffen (gifstoffen). Voor het gemak noem ik dit ‘ongewenste moleculen’. Bij een lekke darm heeft men het over de dunne darm, niet over de dikke darm.

    Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (2)

    Ongewenste moleculen kunnen langs twee routes via het darmslijmvlies naar binnen lekken. Namelijk via de:

    1. Paracellulaire route – tussen de darmcellen door, als de tight junctions (verbindingen tussen de darmcellen) worden geopend door zonuline (zie afbeelding eerste 2 cellen)
    2. Transcellulaire route – door de darmcellen heen (zie afbeelding cel 3-4 en 7)

    Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (3)

    Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (4)

    Eenmaal in de bloedbaan gekomen kunnen de ongewenste moleculen het immuunsysteem activeren. Het immuunsysteem kan de ongewenste stoffen als vijanden aanzien, die uitgeschakeld moeten worden. Bij het lekkende darmsyndroom kunnen er op die manier chronische laaggradige ontstekingen ontstaan, waardoor aanwezige symptomen erger kunnen worden. Ook kunnen er verschillende nieuwe klachten ontstaan. Laaggradige ontstekingen staan aan de basis van veel chronische klachten en ziekten, waaronder auto-immuunziektes.

    Is een lekkende darm onzin?

    Nee, een lekkende darm is geen onzin. Er is veel wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Onder andere door professor Alessio Fasano. Hij wordt als dé expert op het gebied van het lekkende darmsyndroom gezien. Toch wordt een lekkende darm in de reguliere geneeskunde vaak als onzin beschouwd. Dit komt denk ik vooral omdat men zich niet in de materie verdiept of omdat men de juiste wetenschappelijke publicaties niet kan vinden. Als je op de termen ‘lekkende darm’ en ‘leaky gut’ zoekt, vind je weinig. Meestal gebruikt men in wetenschappelijk publicaties de termen ‘intestinal hyperpermeability’ en ‘intestinal permeability’. En als je niet op die zoektermen zoekt, dan vind je de publicaties niet.

    Hoe kun je op een lekkende darm testen?

    Een lekkende darm kan aangetoond worden met een darmbiopsie. Hierbij wordt een klein stukje darmslijmvlies uit de darm gehaald en onder een microscoop onderzocht. Dit is de gouden standaard om coeliakie aan te tonen, een auto-immuunziekte waarbij het darmslijmvlies ernstig beschadigd raakt door het eten van gluten. Darmbiopsies worden niet vaak gedaan. Alleen bij het vermoeden van ernstige darmbeschadigingen, zoals bij coeliakie.

    Meer toegankelijk is een ontlastingstest of bloedtest, waarbij de hoeveelheid zonuline wordt gemeten. Zonuline is een eiwit dat de tight juctions opent. Met het meten van zonuline kun je dus in kaart brengen of er ongewenste stoffen via de paracellulaire route binnenkomen.[1] Ongewenste stoffen kunnen ook via de transcellulaire route binnenkomen. Voor zover ik weet is hier geen specifieke test voor.

    Bij ontstekingen in de darmen is de kans groter dat er sprake is van een lekkende darm. Dit kun je onder andere meten aan de hand van het eiwit calprotectine in de ontlasting.[2] Verhoogde waarden worden gevonden bij de darmaandoeningen crohn en colitis ulcerosa, maar ook bij beschadiging van de darmen door het gebruik van NSAIDs. Dit zijn ontstekingsremmers zoals ibuprofen, naproxen en diclofenac.[3] Daarnaast zie je bij ontstekingen in de darmen ook een verhoging van sIgA, lactoferrine en TNFa in de ontlasting.[46]

    Als er celwandbestanddelen van gramnegatieve bacteriën (lipopolysachariden, afgekort tot LPS, ofwel endotoxinen genoemd) via het darmslijmvlies in de bloedbaan komen en het immuunsysteem activeren, wordt er gesproken van endotoxemie. Een verhoging van LPS en/of LBP (eiwit dat aan LPS bindt) in het bloed is een aanwijzing voor een lekkende darm, want normaal gesproken wordt LPS door het darmslijmvlies tegengehouden en komt het nauwelijks in het bloed terecht.[4]

    Verder kun je met high sensitive CRP (hs-CRP) en ferritine in het bloed ontsteking meten. Een lekkende darm leidt tot endotoxemie en activatie van het immuunsysteem. Als gevolg ontstaat er een ontstekingsreactie, waardoor de ontstekingseiwitten hs-CRP en ferritine kunnen toenemen. Ontsteking kan ook tot een verhoging van triglyceriden (bloedvetten) leiden.[5] Een verhoging van deze drie bloedwaarden kan daarom een aanwijzing zijn voor een lekkende darm, maar zijn dus niet specifiek.

    Daarnaast kunnen een verhoogde concentratie van het DAO-enzym, interleukine 6 (IL-6), interleukine 8 (IL-8) en Intestinal fatty acid binding protein (I-FABP) in het bloed op een lekkende darm duiden. Ook kan een lekkende darm gemeten worden met behulp van de lactulose/mannitol-ratio urinetest.[6]

    Om een zo goed mogelijk beeld te krijgen is het aan te raden om verschillende testen met elkaar te combineren. Naast testen is het belangrijk om naar het symptoombeeld te kijken.

    Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (5)

    Wat zijn de symptomen van een lekkende darm?

    Bij de aanwezigheid van onderstaande symptomen is er een verhoogde kans op een lekkende darm:

    • Voedselallergieën
    • Voedselintoleranties en onvoorspelbare reacties op voedingsmiddelen
    • Darmklachten, zoals een opgeblazen gevoel, opgeblazen buik na het eten, regelmatig diarree, dunne ontlasting of obstipatie

    Daarnaast hebben verschillende onderzoekers een verband gelegd tussen een lekkende darm en een verscheidenheid aan chronische klachten en ziekten, waaronder auto-immuunziektes.

    Met welke klachten en ziekten is een lekkende darm in verband gebracht?

    Een lekkende darm is onder andere in verband gebracht met huidproblemen, zoals atopische dermatitis (eczeem) en psoriasis.[7], [8], [9] Volgens Alessio Fasano – wetenschapper en dé expert op het gebied van een lekkende darm – begint elke ziekte bij een lekkende darm. Zonuline opent de tight junctions en leidt tot een lekkende darm (paracellulaire route).

    Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (6)

    Verhoogde zonuline-waarden zijn in verband gebracht met:[10], [11], [12], [13], [14]

    • Coeliakie, een aandoening waarbij een auto-immuunreactie gestimuleerd wordt door het eten van gluten
    • Niet-coeliakie glutengevoeligheid
    • Prikkelbare darmsyndroom (PDS)
    • Colitis (darmontsteking)
    • Darmontsteking en opname problemen
    • Necrotiserende enterocolitis (ernstige darmontsteking bij kinderen)
    • Diabetes type 1 en 2
    • Zwangerschapsdiabetes
    • Obesitas
    • Insulineresistentie (ongevoeligheid voor het hormoon insuline)
    • Polycysteus ovarium syndroom PCOS
    • Verhoogd gehalte aan cholesterol en triglyceriden in het bloed
    • Coronaire hartziekte
    • Hersentumor
    • Sepsis (bloedvergiftiging)
    • HIV
    • Veroudering
    • Multiple sclerose (MS)
    • Ziekte van Hashimoto (in ongeveer 90 procent van de gevallen de oorzaak van een trage schildklier)
    • Astma
    • ADHD
    • Autisme
    • Depressie
    • Schizofrenie
    • Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS)/Myalgische encephalomyelitis (ME)
    • Ankylosis spondylitis
    • Reumatoïde artritis
    • Niet-alcoholische leververvetting (NAFLD)

    Zonuline speelt een rol bij de opname van glucose door het tijdelijk openen van de tight junctions. Ook speelt het een rol bij de bescherming tegen ziekteverwekkers. Deze stimuleren de afgifte van zonuline, waardoor de tight junctions opengaan. Als gevolg loopt er water vanuit het lichaam de darm in, waardoor diarree ontstaat. Dit is een manier om ziekteverwekkers uit de darmen te verwijderen. Wanneer je vaak ontlasting hebt die slap is, kan dat een teken zijn van ziekteverwekkers in je darmen. Verder kan het immuunsysteem de ziekteverwekkers beter aanvallen als de tight junctions openstaan en de ziekteverwekkers het lichaam indringen. Zonuline is dus niet per definitie slecht en vormt pas een probleem wanneer er te veel van wordt geproduceerd voor een te lange periode.[15]

    Er zijn aanwijzingen dat ontstekingsbevorderende stoffen zoals LPS – onderdeel van de celwand van gramnegatieve darmbacteriën – de lekkende darmbarrière kunnen passeren en via het bloed en de bloed-hersenbarrière de hersenen kunnen bereiken. Vervolgens kunnen ze ontsteking in de hersenen veroorzaken.[16], [17], [18] Zo’n ontsteking in de hersenen wordt neuro-inflammatie genoemd. Dit leidt tot een verstoorde werking van neurotransmitters (signaalstoffen van de hersenen/zenuwstelsel), zoals dopamine, serotonine en GABA. Neuro-inflammatie is in verband gebracht met allerlei hersensymptomen en hersenaandoeningen, waaronder:[19], [20], [48]

    • Hersenmist (in Engels: brain fog)
    • Onheldere gedachten
    • Problemen met concentratie en geheugen
    • Trage en gevarieerde mentale snelheid
    • Mentale vermoeidheid en moeite met concentreren na maaltijden
    • Gevoeligheid voor geluid, geur en licht
    • Alzheimer
    • Parkinson
    • Huntington
    • Depressie
    • Schizofrenie
    • Angst
    • Chronische pijn
    • Fibromyalgie
    • Multiple sclerose (MS)
    • Beroerte
    • Slaapstoornissen
    • Epilepsie

    Het vervelende is dat neuro-inflammatie weer voor een lekkende darm kan zorgen. Er is dus sprake van een vicieuze cirkel die doorbroken moet worden. Om een lekkende darm en neuro-inflammatie te kunnen herstellen, moet je eerst weten wat de oorzaken zijn. Laten we daar eens naar kijken.

    Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (7)

    Wat zijn de oorzaken van een lekkende darm?

    Volgens Fasano zijn ‘verkeerde’ darmbacteriën en gluten de belangrijkste oorzaken van een lekkende darm. Andere oorzaken van een lekkende darm zijn:

    • Genetische aanleg, waarbij je al geboren wordt met een zwakker darmslijmvlies[21]
    • Ontsteking in de darmen[22]
    • Brandwonden[23]
    • Bepaalde voedingsmiddelen waarvoor je overgevoelig bent en waardoor de darm geïrriteerd raakt
    • Lectinen (waaronder gluten), saponinen en enzymremmers in granen (tarwe, rogge, spelt, gerst, kamut, haver, rijst, maïs), pseudogranen (boekweit, quinoa, amarant, chiazaad), peulvruchten (alle bonen, erwten, linzen en pinda’s) en nachtschades (aardappelen, tomaten, aubergine, paprika, gojibessen, physalisbessen)[24], [25], [26], [27], [28], [29], [30]
    • Fastfood en bewerkte voeding[31]
    • Te veel verzadigd vet[32], [33]
    • Alcohol[34]
    • Stress[35]
    • Medicijnen, zoals ontstekingsremmers (NSAIDS: ibuprofen, diclofenac, meloxicam, naproxen, etofenamaat, celecoxib), maagzuurremmers [47], methotrexaat[36] en antibiotica[37]
    • Verkeerde darmbacteriën (verstoorde darmflora, ofwel micro organismen in de darmen).[38],[39] Onder andere door het eten van te weinig vezels[40] en verkeerd voedsel.
    • Voedseltoevoegingen zoals bepaalde E-nummers, suikers, te veel zout, emulgatoren, organische oplosmiddelen en nanodeeltjes[41]
    • Tekort aan bepaalde voedingsstoffen: vezels[42], eiwitten (L-glutamine), omega 3, vitamine A, vitamine D, vitamine K2 en zink[43], [44]

    Gluten behoren tot de meest voorkomende oorzaken van een beschadigde darm. Daarom is het de moeite waard om gluten te vermijden en te kijken welk effect dit op jouw symptomen / auto-immuunziekte heeft. Verder is het qua voeding belangrijk om voedselovergevoeligheden te achterhalen. Dit kan het best via een eliminatie-provocatie dieet, zoals het auto-immuun paleo dieet (AIP dieet). Klik hier voor lekkere recepten volgens de richtlijnen van het AIP dieet. Of klik hier om je in te schrijven voor mijn Auto-Immuun Programma waarin je leert hoe je het AIP dieet juist toepast.

    Nu is de hoofvraag: ‘Hoe kun je een lekkende darm herstellen’.
    Lees snel verder voor het antwoord.

    Hoe herstel je een lekkende darm?

    Een lekkende darm is niet te herstellen met simpelweg het gebruik van supplementen zoals probiotica, L-glutamine en zink. Hoewel ze kunnen bijdragen aan het herstel, is er meer nodig dan alleen het gebruik van supplementen. Om een lekkende darm te kunnen herstellen moet je eerst de oorzaken opsporen en aanpakken. Mogelijk kun je aan de hand van bovenstaande oorzaken-lijst al een aantal oorzaken bij jezelf achterhalen.

    Voor het herstel van een lekkende darm is het van belang om een goede leefstijl aan te houden en om het juiste voedsel te eten:

    • Voldoende slaap
    • Voldoende ontspanning (stress verminderen)
    • Voldoende beweging
    • Vermijd alcohol.
    • Vermijd sterk bewerkte voeding en gluten. Door het paleodieet of auto-immuun paleodieet (AIP dieet) te volgen, vermijd je sterk bewerkte voeding en veel stoffen die kunnen bijdragen aan een lekkende darm. Richtlijn: volg deze diëten 1-3 maanden. Daarna kun je de geëlimineerde voedingsmiddelen 1 voor 1 herintroduceren om te onderzoeken of je ze wel/niet verdraagt.
    • Eet voldoende vezels, want dat zorgt voor de groei van goede bacteriën in je darmen, die korteketenvetzuren (SCFA’s) produceren. Voorbeelden hiervan zijn boterzuur (butyraat) en azijnzuur. Korteketenvetzuren vormen een voedingsbron van darmcellen en stimuleren de genezing van beschadigingen aan de darm. Ook spelen ze een rol bij de regulatie van het immuunsysteem, waardoor ze een ontstekingsremmend effect hebben.
    • Kauw goed tijdens het eten, want dat zorgt voor een betere vertering. Een goede vertering zorgt ervoor dat voedingseiwitten helemaal afgebroken worden, waardoor ze zo klein zijn dat minder snel ontstekingen veroorzaken. Slecht verteerde eiwitten zijn relatief groot en als die door de darmwand heen lekken stimuleren ze het immuunsysteem, waardoor ontstekingen ontstaan.

    Daarnaast kunnen er specifieke supplementen worden gebruikt voor het herstel van de darmen. De darmbarrière bestaat grofweg uit vier lagen:

    1. Intestinale alkalische fosfatase (enzym dat onder andere LPS – celwandonderdeel van ‘slechte’ bacteriën – afbreekt)
    2. Mucinelaag (slijmlaag)
    3. Epitheelcellaag (darmcellen)
    4. Antibacteriële eiwitten zoals secretorisch IgA (sIgA)

    Er is sprake van een gezonde darmbarrière als alle vier de lagen intact zijn. Supplementen die de darmbarrière kunnen ondersteunen zijn:

    • Korteketenvetzuren (SCFA) zoals boterzuur (butyraat)
    • Antioxidanten (quercetine, Ginkgo Biloba, NAC, glutathion)
    • Prebiotica en probiotica
    • Enzymen
    • L-glutamine
    • Vitamine D
    • Zink
    • Aloë vera barbadensis sap (bevat o.a. antioxidanten, enzymen en prebiotica)

    Daarnaast zijn er aanwijzingen dat je de eerste drie lagen van de darmbarrière met specifieke voedingsstoffen kunt ondersteunen.[45]

    1. Intestinale alkalische fosfatase

    • Curcumine (uit kukuma)
    • Omega 3-vetzuren (uit vis, schaal- en schelpdieren, krill en algen)
    • Vitamine D3
    • Vitamine K2
    • Zink
    • Lactoferrine
    • L-glutamine
    • Chlorogeenzuur
    • Apigenine K
    • Rode framboos

    2. Mucinelaag (slijmlaag)

    • Vezels uit groente en fruit
    • Prebiotica supplement

    3. Epitheelcellaag (darmcellen)

    • Curcumine (uit kurkuma)
    • Berberine
    • 16a- Hydroxytrametenolic acid (uit paddenstoel: Poria cocos)
    • Boterzuur (butyraat)

    4. Secretorisch IgA (sIgA)

    • Vitamine A in de vorm van retinol

    Hoe lang duurt herstel van een lekkende darm?

    In principe kan een lekkende darm al binnen ongeveer drie weken herstellen, maar vaak duurt het langer. Dit komt omdat je meestal een tijd bezig bent met het achterhalen van de oorzaak.

    Kortom

    Een lekkende darm is met veel verschillende chronische klachten en ziekten, waaronder auto-immuunziekten in verband gebracht. Door een lekkende darm te herstellen komt het immuunsysteem tot rust en worden klachten minder of verdwijnen ze. Om een lekkende darm te kunnen oplossen is een totaalaanpak nodig, waarbij voldoende slaap, ontspanning (verminder stress), beweging en gezonde voeding (oervoeding/paleo of auto-immuun paleo/AIP) de basis vormen. Daarnaast kunnen specifieke supplementen worden gebruikt ter ondersteuning van de darmbarrière. Raadpleeg hiervoor een orthomoleculair therapeut, orthomoleculair arts of kPNI-therapeut, zodat je de juiste supplementen gaat gebruiken en geen geld verspild.

    Wij kunnen jou helpen met

    1. Auto-Immuun Programma
    2. AIP dieet kookboeken
    Klik hier om de bronnen te zien
    [1] Ghosh, S. S., Wang, J., Yannie, P. J., & Ghosh, S. (2020). Intestinal barrier dysfunction, LPS translocation, and disease development.Journal of the Endocrine Society,4(2), bvz039.
    [2] Ghosh, S. S., Wang, J., Yannie, P. J., & Ghosh, S. (2020). Intestinal barrier dysfunction, LPS translocation, and disease development.Journal of the Endocrine Society,4(2), bvz039.
    [3] https://www.praktijkvanas.nl/artikel/Feces-Analyses.htm
    [4] Ghosh, S. S., Wang, J., Yannie, P. J., & Ghosh, S. (2020). Intestinal barrier dysfunction, LPS translocation, and disease development.Journal of the Endocrine Society,4(2), bvz039.
    [5] Ghosh, S. S., Wang, J., Yannie, P. J., & Ghosh, S. (2020). Intestinal barrier dysfunction, LPS translocation, and disease development.Journal of the Endocrine Society,4(2), bvz039.
    [6] Ghosh, S. S., Wang, J., Yannie, P. J., & Ghosh, S. (2020). Intestinal barrier dysfunction, LPS translocation, and disease development.Journal of the Endocrine Society,4(2), bvz039.
    [7] Rosenfeldt, V., Benfeldt, E., Valerius, N. H., Pærregaard, A., & Michaelsen, K. F. (2004). Effect of probiotics on gastrointestinal symptoms and small intestinal permeability in children with atopic dermatitis.The Journal of pediatrics,145(5), 612-616.
    [8] Pike, M. G., Heddle, R. J., Boulton, P., Turner, M. W., & Atherton, D. J. (1986). Increased intestinal permeability in atopic eczema.Journal of investigative dermatology,86(2), 101-104.
    [9] Sikora, M., Chrab?szcz, M., Wa?kiel?Burnat, A., Rakowska, A., Olszewska, M., & Rudnicka, L. (2019). Claudin?3–a new intestinal integrity marker in patients with psoriasis: association with disease severity.Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology,33(10), 1907-1912.
    [10] Sturgeon C, Fasano A. Zonulin, a regulator of epithelial and endothelial barrier functions, and its involvement in chronic inflammatory diseases. Tissue Barriers. 2016 Oct 21;4(4):e1251384.
    [11] AYDIN, B. K., Yildiz, M., Akgun, A., Dogan, B. B., Topal, N., & Onal, H. (2019, August). CHILDREN WITH HASHIMOTO’S THYROIDITIS HAVE INCREASED INTESTINAL PERMEABILITY: RESULTS OF A PILOT STUDY. InHORMONE RESEARCH IN PAEDIATRICS(Vol. 91, pp. 270-270). ALLSCHWILERSTRASSE 10, CH-4009 BASEL, SWITZERLAND: KARGER.
    [12] Fasano, A. (2020). All disease begins in the (leaky) gut: Role of zonulin-mediated gut permeability in the pathogenesis of some chronic inflammatory diseases.F1000Research,9.
    [13] Esnafoglu, E., C?rr?k, S., Ayy?ld?z, S. N., Erdil, A., Ertürk, E. Y., Dagl?, A., & Noyan, T. (2017). Increased serum zonulin levels as an intestinal permeability marker in autistic subjects.The Journal of Pediatrics,188, 240-244.
    [14] Fasano, A. (2012). Intestinal permeability and its regulation by zonulin: diagnostic and therapeutic implications.Clinical Gastroenterology and Hepatology,10(10), 1096-1100.
    [15] https://www.thepaleomom.com/how-gluten-and-other-prolamins-damage-the-gut/
    [16] Obrenovich ME. Leaky gut, leaky brain? Microorganisms. 2018;6(4):107.
    [17] Baizabal-Carvallo, J. F., & Alonso-Juarez, M. (2020). The Link between Gut Dysbiosis and Neuroinflammation in Parkinso?s Disease.Neuroscience.
    [18] Lukiw, W. J. (2020). Gastrointestinal (GI) Tract Microbiome-Derived Neurotoxins—Potent Neuro-Inflammatory Signals From the GI Tract via the Systemic Circulation Into the Brain.Frontiers in Cellular and Infection Microbiology,10.
    [19] Lurie, D. I. (2018). An integrative approach to neuroinflammation in psychiatric disorders and neuropathic pain.Journal of experimental neuroscience,12, 1179069518793639.
    [20] Datis Kharrazian (2013). Why isn’t my brain working?
    [21] https://www.health.harvard.edu/blog/putting-a-stop-to-leaky-gut-2018111815289
    [22] Weber, C. R., Raleigh, D. R., Su, L., Shen, L., Sullivan, E. A., Wang, Y., & Turner, J. R. (2010). Epithelial myosin light chain kinase activation induces mucosal interleukin-13 expression to alter tight junction ion selectivity.Journal of Biological Chemistry,285(16), 12037-12046.
    [23] Qinghui Mu, Jay Kirby, Christopher M. Reilly, (et al.) Leaky Gut As a Danger Signal for Autoimmune Diseases. Front Immunol. 2017; 8: 598. Published online 2017 May 23. doi: 10.3389/fimmu.2017.00598 [PMCID: PMC5440529] PMID: 28588585 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5440529/
    [24] De Punder, K., & Pruimboom, L. (2013). The dietary intake of wheat and other cereal grains and their role in inflammation.Nutrients,5(3), 771-787.
    [25] Cordain, L. (1999). Cereal grains: Humanity s double-edged sword. InEvolutionary aspects of nutrition and health(Vol. 84, pp. 19-73). Karger Publishers.
    [26] Fasano, A. (2012). Zonulin, regulation of tight junctions, and autoimmune diseases.Annals of the New York Academy of Sciences,1258(1), 25-33.
    [27] Abong, G. O., & Kabira, J. N. (2015). Potential food safety concerns in fried potato products in Kenya.Open Access Library Journal,2(05), 1.
    [28] Ballantyne, S. (2013).The paleo approach: reverse autoimmune disease and heal your body. Victory Belt Publishing Incorporated.
    [29] Vojdani, A., & Vojdani, E. (2019). Food-Associated Autoimmunities: When Food Breaks Your Immune System.Autoimmunity,1.
    [30] Gundry, S. R., & Solimene, C. (2017).The Plant Paradox. Tantor Media, Incorporated.
    [31] Kelly, J. R., Kennedy, P. J., Cryan, J. F., Dinan, T. G., Clarke, G., & Hyland, N. P. (2015). Breaking down the barriers: the gut microbiome, intestinal permeability and stress-related psychiatric disorders.Frontiers in cellular neuroscience,9, 392.
    [32] https://www.health.harvard.edu/blog/putting-a-stop-to-leaky-gut-2018111815289
    [33] Qinghui Mu, Jay Kirby, Christopher M. Reilly, (et al.) Leaky Gut As a Danger Signal for Autoimmune Diseases. Front Immunol. 2017; 8: 598. Published online 2017 May 23. doi: 10.3389/fimmu.2017.00598 [PMCID: PMC5440529] PMID: 28588585 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5440529/
    [34] Mu Q, Kirby J, Reilly CM, Luo XM. Leaky gut as a danger signal for autoimmune diseases. Front Immunol. 2017;8:598.
    [35] Kelly, J. R., Kennedy, P. J., Cryan, J. F., Dinan, T. G., Clarke, G., & Hyland, N. P. (2015). Breaking down the barriers: the gut microbiome, intestinal permeability and stress-related psychiatric disorders.Frontiers in cellular neuroscience,9, 392.
    [36] Hollander, D. (1999). Intestinal permeability, leaky gut, and intestinal disorders.Current gastroenterology reports,1(5), 410-416.
    [37] Purohit, V., Bode, J. C., Bode, C., Brenner, D. A., Choudhry, M. A., Hamilton, F., … & Swanson, C. (2008). Alcohol, intestinal bacterial growth, intestinal permeability to endotoxin, and medical consequences: summary of a symposium.Alcohol,42(5), 349-361.
    [38] Kelly, J. R., Kennedy, P. J., Cryan, J. F., Dinan, T. G., Clarke, G., & Hyland, N. P. (2015). Breaking down the barriers: the gut microbiome, intestinal permeability and stress-related psychiatric disorders.Frontiers in cellular neuroscience,9, 392.
    [39] El Asmar, R., Panigrahi, P., Bamford, P., Berti, I., Not, T., Coppa, G. V., … & Fasano, A. (2002). Host-dependent zonulin secretion causes the impairment of the small intestine barrier function after bacterial exposure.Gastroenterology,123(5), 1607-1615.
    [40] Qinghui Mu, Jay Kirby, Christopher M. Reilly, (et al.) Leaky Gut As a Danger Signal for Autoimmune Diseases. Front Immunol. 2017; 8: 598. Published online 2017 May 23. doi: 10.3389/fimmu.2017.00598 [PMCID: PMC5440529] PMID: 28588585 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5440529/
    [41] Lerner, A., & Matthias, T. (2015). Changes in intestinal tight junction permeability associated with industrial food additives explain the rising incidence of autoimmune disease.Autoimmunity reviews,14(6), 479-489.
    [42] Qinghui Mu, Jay Kirby, Christopher M. Reilly, (et al.) Leaky Gut As a Danger Signal for Autoimmune Diseases. Front Immunol. 2017; 8: 598. Published online 2017 May 23. doi: 10.3389/fimmu.2017.00598 [PMCID: PMC5440529] PMID: 28588585 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5440529/
    [43] De Santis, S., Cavalcanti, E., Mastronardi, M., Jirillo, E., & Chieppa, M. (2015). Nutritional keys for intestinal barrier modulation.Frontiers in immunology,6, 612.
    [44] Lallès, J. P. (2019). Recent advances in intestinal alkaline phosphatase, inflammation, and nutrition.Nutrition reviews,77(10), 710-724.
    [45] Ghosh, S. S., Wang, J., Yannie, P. J., & Ghosh, S. (2020). Intestinal barrier dysfunction, LPS translocation, and disease development.Journal of the Endocrine Society,4(2), bvz039.
    [46] https://www.praktijkvanas.nl/artikel/Feces-Analyses.htm#:~:text=Een%20toename%20van%20TNF%2Dalfa,een%20toename%20van%20TNF%2D%CE%B1.
    [47] König, J., Wells, J., Cani, P. D., García-Ródenas, C. L., MacDonald, T., Mercenier, A., … & Brummer, R. J. (2016). Human intestinal barrier function in health and disease.Clinical and translational gastroenterology,7(10), e196.
    [48] Welcome, M. O. (2020). Neuroinflammation in CNS diseases: Molecular mechanisms and the therapeutic potential of plant derived bioactive molecules.PharmaNutrition,11, 100176.

    Deel deze blog via

    1. Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (8)

      Nicole

      Beantwoorden

      Naast de diagnose fibromyalgie, heb ik zoveel andere klachten. Daardoor ben ik zelf gaan zoeken en kwam uit op een lekkende darm. Buiten de fibro, heb ik iedere dag wel last van mijn maag(maagzuurremmers) ook kom ik alle vitamines tekort,eczeem, blaasjes(op 1 bil) maar wat ik zelf zo gek vind, als ik rechts pijn heb vd fibro in bijv mijn schouder, krijg ik ook aan die kant ontstekingen door bv een pukkel op mn gezicht. Is het heel gek dat ik mede hierdoor denk aan een lekke darm?

    2. Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (9)

      Ria

      Beantwoorden

      Goede informatie op deze site.
      Mijn vraag is alleen of je ook daardoor een hoge ontstekingwaarden in
      Je bloed kan hebben, naast de spierpijn en koorts.
      Dank vast voor je antwoord.
      Met vr. groet, Ria

      • Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (10)

        Ruud Rotteveel MSc. Auteur

        Beantwoorden

        Hi Ria, ja, dat kan.

    3. Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (11)

      Esther

      Beantwoorden

      …mijn reactie was nog niet af .. mijn orthomoleculaire therapeut weet het ook niet meer momenteel en ik loop dus echt tegen een muur aan nu. Ben 14 kilo afgevallen afgelopen maanden en heb geen idee wat ik nog kan doen. Moet elke dag rijst eten van de therapeut, kan maar 5 soorten groentes eten dus veel afwisselen lukt niet, zoete aardappels gaan gelukkig wel en eet voor wat vulling 2 aardappels per dag omdat ik anders enorm veel honger heb. Zie jii nog ergens een ingang? Ik ben echt ten einde raad, en mijn huisarts zegt gewoon eten, een lekkende darm bestaat niet. Alleen word ik steeds zieker.

      Vr. groet Esther

      • Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (12)

        Ruud Rotteveel MSc. Auteur

        Beantwoorden

        Hoi Esther, dan zou ik op zoek gaan naar een andere therapeut die gespecialiseerd is in het spijsverteringsstelsel – zelf doe ik geen 1 op 1 consulten meer. Zonuline kan verhoogd zijn doordat je de verkeerde darmbacteriën hebt. Die produceren ook histamine. Het is belangrijk om in kaart te brengen hoe je maag, alvleesklier en galblaas werken. Want als die niet goed werken, dan krijgen ongunstige darmbacteriën de kans om te groeien en raakt je darmflora verstoord met mogelijk een verhoogd zonuline (lekkende darm) en verhoogde histamine productie. Voor een goede voedseltolerantie zijn een aantal dingen belangrijk: intact darmslijmvlies, gezonde darmflora – o.a. door zo veel mogelijk variatie in de voeding die je wel kunt eten -, goede vertering – dus voldoende maagzuur en spijsverteringsenzymen -, voldoende voedingsstoffen om de T-regulerende cellen goed te laten functioneren – dat zijn o.a.: vitamine D, omega 3-vetzuren EPA/DHA, selenium – en voldoende slaap, ontspanning en beweging. Hopelijk kom je hier een stapje verder mee.

        • Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (13)

          Esther

          Oke heel erg bedankt voor jouw reactie. Loop echt vast, en heb wel echt goede hulp nodig. Ik ga op zoek naar een therapeut die is gespecialiseerd in het spijsverteringsstelsel.
          Nogmaals bedankt ????

    4. Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (14)

      Esther S

      Beantwoorden

      Dag Ruud,

      Ik ben een het beetje zoek..doordat ik ineens veel intoleranties kreeg en enorme paniek en hartkloppingen ben ik gaan zoeken waar het vandaan kwam. Allereerst bleek ik histamine intolerant, dus een eliminatiedieet gedaan. Maar dit hielp niet, want reageerde bijna overal op. Na ontlastingonderzoek bleek dat mijn zonuline 1680 is, dus kreeg acaciavesels, probiota HistaminX en leaky gut thee..L-glutamine ging helemaal mis doordat dat omgezet wordt naar glutamaat, en dat verhoogt de histamine (kreeg enorme reacties zoals benauwd, paniek en hartkloppingen) En nu heb ik doordat ik amper kan eten ook heel veel tekorten waardoor ik erg beroerd ben. Mijn ortho

    5. Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (15)

      Sjef Pents

      Beantwoorden

      Wat een ontzettende goede informatie. Ik wil wel een consult

      • Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (16)

        Ruud Rotteveel Auteur

        Beantwoorden

        Beste Sjef, bedankt. Een consult kun je aanvragen via de online agenda op mijn website: http://www.revolutionairgezond.nl

    6. Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (17)

      Dick

      Beantwoorden

      Hallo Ruud, is het bekend hoelang het ongeveer duurt voordat z’n lekkende darm zich weer hersteld met een AIP dieet? Groet Dick

      • Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (18)

        Ruud Rotteveel Auteur

        Beantwoorden

        Dick, naar schatting gemiddeld zo’n 3-12 maanden.

    7. Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (19)

      Mirjam

      Beantwoorden

      Hallo Ruud. Wat een fijn artikel. Zoveel informatie bij elkaar gebracht en duidelijk uitgelegd.
      Ik heb een vraag: stel ik zou jij jou in behandeling gaan. Vraag jij dan ook deze testen aan? Of moet dat via de huisarts? Groet Mirjam

      • Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (20)

        Ruud Rotteveel Auteur

        Beantwoorden

        Hoi Mirjam, leuk om te lezen. Ik kan dit soort testen aanvragen. De kosten zijn wel voor jezelf en worden niet vergoed. Hoe hoog de kosten oplopen hangt af van welke testen er gedaan moeten worden. Dit is per individu verschillend. Uiteraard adviseer ik alleen het meest nodige, waardoor de kosten niet onnodig hoog oplopen.

    8. Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (21)

      Natasja

      Beantwoorden

      Hi Ruud,
      Dank je wel voor de duidelijke uitleg! Ik heb een traag werkende schildklier, maar ook een lekkende darm. Zou er een moment komen dat er geen schildklier medicatie meer nodig zou zijn, als de darmen weer goed werken?

      • Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (22)

        Ruud Rotteveel Auteur

        Beantwoorden

        Natasja, ik focus mij eerlijk gezegd nooit op het stoppen met medicatie. Naar mijn mening zou je moeten focussen op jezelf zo goed mogelijk voelen. Bij Hashimoto wordt medicatie vrijwel nooit helemaal gestopt is mijn ervaring. Wel wordt soms de dosering afgebouwd door de behandeld arts/endocrinoloog.

        • Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (23)

          Allysa

          Beste,

          Rond welke leeftijd komt het leaky gut syndrome het vaakst voor?
          En weet u toevallig ook hoevaak dit syndroom voorkomt bij mensen?

    9. Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (24)

      Cobi

      Beantwoorden

      Hi Ruud, heel goed en duidelijk artikel, je zet echt alles wat we nu weten op een rij! Hier kunnen mensen wat mee! Ik ben er in ieder geval heel blij mee. Dank je wel.
      P.s. het is zo jammer dat huisartsen en specialisten weinig kennis hierover hebben. Eigenlijk is dat diep treurig.

      • Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (25)

        Ruud Rotteveel Auteur

        Beantwoorden

        Dank je, Cobi. Ja, hopelijk kan ik ook artsen bereiken met mijn blogs.

    10. Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (26)

      lilian

      Beantwoorden

      Fantastisch, zeer uitgebreide informatie op een rij!! Dank je wel Ruud!!

      • Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (27)

        Ruud Rotteveel Auteur

        Beantwoorden

        Graag gedaan, Lilian.

        • Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (28)

          Ko

          Beste ruur hoe kan ik sebborisch eczeem aanpakken? Mvg Ko

    11. Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (29)

      Silvie

      Beantwoorden

      Hallo,
      Bedankt voor je uitleg, dit kwam voor mij precies op het goede moment.
      Mijn Belgische huisarts heeft mij deze week een ontlastingsonderzoek aangeraden om een lekkende darm vast te stellen. Ik heb de envelop in huis, aangekruisd zijn basisscreening en zonuline. Is dat voldoende naar jouw idee?
      Kost 250,- zegt hij, maar wordt niet vergoed. Het is een labo in België. Is dat in NL goedkoper? Of wordt het door een NLse verzekering wel vergoed (CZ)? Heb jij daar ervaring mee?
      Bedankt, Silvie

      • Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (30)

        Ruud Rotteveel Auteur

        Beantwoorden

        Hoi Silvie, dat is mooi! In Nederland worden dit soort testen meestal niet vergoed. Denk ook niet dat het goedkoper is in Nederland.

    Plaats een reactie op deze blog

    Download

    AIP dieet voedingslijst

    Met deze lijst kun je direct zelfstandig aan de slag.

    Wat anderen zeggen

    Mooie complete workshop, van klachten en symptomen , diagnose medicatie tot leefstijl verbetering! Heb jij en ben je partner van iemand met schildklier problemen is deze workshop een super fijne aanvulling op/naar een gezonde leefstijl! Als leefstijl coach ook mooie nieuw inzichten... Lees verder

    AV

    AlinaVisser 14 oktober 2023

    Meegedaan aan het AIP dieet van Revolutionair gezond. Je krijgt ontzettend veel informatie+video's in het programma. Informatie die ik nooit heb gekregen van de huisarts. Ruud heeft ontzettend veel kennis in huis en geen vraag is hem te gek. Eerst twijfelde ik... Lees verder

    s

    st33phi 20 september 2023

    Beste Ruud, Dank voor je programma en je inzet. Bij mij werkt het, eindelijk geen buikpijn meer, goed slapen. Het vele werk i.v.m. het klaarmaken van de maaltijden heb ik er graag voor over, bovendien eet ik nog steeds erg lekker. Ben... Lees verder

    HV

    HanVeelders 24 augustus 2023

    Ik ben met het AIP dieet begonnen vanwege darmklachten en huidklachten. Na anderhalve maand waren mijn klachten bijna helemaal verdwenen. Inmiddels ben ik bezig met de herintroductie en hoop ik erachter te komen welke voeding het beste kan vermijden.

    MD

    MaritDuits 20 juli 2023

    Het programma Revolutionair Gezond heeft me veel gebracht. Door het eliminatiedieet heb ik ontdekt op welke specifieke voeding mijn lichaam heftig reageert. Nu ik dit weet en deze voeding vermijdt, zijn mijn stofwisseling en nachtrust onvoorstelbaar verbeterd. Ik kan het vsn harte... Lees verder

    AH

    AliceHendriks 8 mei 2023

    Terug naar blog overzicht
    Lekkende darm (leaky gut): symptomen, testen, oorzaken & herstellen (2024)
    Top Articles
    Latest Posts
    Recommended Articles
    Article information

    Author: Twana Towne Ret

    Last Updated:

    Views: 5313

    Rating: 4.3 / 5 (44 voted)

    Reviews: 91% of readers found this page helpful

    Author information

    Name: Twana Towne Ret

    Birthday: 1994-03-19

    Address: Apt. 990 97439 Corwin Motorway, Port Eliseoburgh, NM 99144-2618

    Phone: +5958753152963

    Job: National Specialist

    Hobby: Kayaking, Photography, Skydiving, Embroidery, Leather crafting, Orienteering, Cooking

    Introduction: My name is Twana Towne Ret, I am a famous, talented, joyous, perfect, powerful, inquisitive, lovely person who loves writing and wants to share my knowledge and understanding with you.